Herkes hayatında kıskançlık yaşamıştır. Kıskançlık her ne kadar olumsuz olsa da insani bir duygudur. İnsanlara “İlişkinizin en önemli sorunu nedir?” diye bir soru yöneltilse azımsanmayacak bir çoğunluk “kıskançlık” yanıtını verir. Kıskançlığın boyutlarına göre türleri vardır. Bunlardan birisi de retroaktif kıskançlıktır.
İlişkilerde kıskançlık genellikle şimdiki zaman ve gelecek zamanla ilgilidir. Geleceğe yönelik kaygı, endişe ve kaybetme korkusuyla alakalıdır. Bunun yanında bir de kişilerin romantik ilişkilerinde, partnerlerinin geçmişine yönelik kıskançlıkları da vardır. Buna ise retroaktif kıskançlık adı verilir.
Retroaktif kıskançlık geriye dönük kıskançlıktır. Tanımını çok az kişi bilse de anlamını ve içeriğini bizzat tecrübe etmiş birçok kişi vardır. Bir kişinin partnerinin geçmişteki ilişkileri ve yaşadıkları aşklarıyla lgili takıntılı bir kıskançlık yaşaması, retroaktif kıskançlıktır. Aslında ilişkilerdeki en tehlikeli kıskançlık türüdür. Temelsiz ve mantıksız bir kıskançlık olarak görülür. Genellikle kıskançlığa güncel bir olay, bir kişi ya da bir durum neden olabilir ancak geriye dönük kıskançlıklarda güncel bir “tehlike” söz konusu değildir. Saplantılı ve takıntılı hale gelen geriye dönük kıskançlık, o ilişkiyi ve partnerleri yavaş yavaş tüketir.
Retroaktif Kıskançlığın İlişkilere Etkileri
Retroaktif kıskançlık, saplantılı endişeleri besler. İlişkilerde yıkıcı ve olumsuz bir döngü yaratır. Retroaktif kıskançlık gösteren kişiler, partnerlerinin geçmişi hakkında daha fazla detay öğrenmeye çalışır. Aslında bu çabanın amacı; şimdi ki ilişkileriyle geçmişte yaşanan ilişkiyi kıyaslamaktır. Bunun temelinde ise özgüven eksikliği ve yetersizlik hissi yatar. Retroaktif kıskançlığın handikapına giren bir partner; kendisini öfke, çaresizlik ve paranoyayı da içeren bir ruh hali içinde bulur.
Retroaktif kıskançlık gösteren kişiler, partnerlerine sürekli geçmişindeki ilişkiler hakkında sorular sorar. Sordukları bu sorularla, geçmişteki söz konusu ilişki hakkında net bir tablo oluşturmaya çalışırlar. Bu kişiler, partnerlerinin geçmişi hakkında daha fazla detay öğrenerek zihninde belli başlı imgeleri oluşturmaya çalışır. Parterlerinin geçmiş ilişkilerinde nasıl olduğunu ve nasıl davrandığını hayal ederler.
Aynı zamanda bu kişiler, partnerlerinin eski fotoğraflarına bakarken ya da sosyal medya hesaplarında araştırma ve stalk yaparak yeni şeyler öğrenmeye çalışabilir. Geçmişe yönelik araştırma, partnerlerinde endişe, kendilerinde ise depresif bir ruh hali yaratabilir.
Retroaktif Kıskançlığın Nedenleri
İlişkilerimizdeki çoğu sorun gibi retroaktif kıskançlık da genellikle ilişkinin kendisiyle değil kişilerin kendisiyle alakalıdır. Bireyin geçmişinde yaşadığı deneyimler ve travmatik olaylar, güvenle ilgili hayal kırıklıkları ve ebeveynleri tarafından gösterilen eksik ilgi, retroaktif kıskançlığın kaynağını oluşturur. Bireylerde oluşan korkular, güvensizlikler ve ebeveynlerle kurulan ilişkiler; partnerle kurulan ilişkilerin temelini de zedeler. Bu kıskançlığın bir kısır döngü haline gelmesinin önemli bir faktörü de kişinin çocukluğundan gelen deneyimleri ve kendilerinde oluşan durumları tam olarak aşamamış olmasıdır. İlişkiler için tehlikeli bir sorun olan bu kıskançlık türüyle nasıl başa çıkılır?
1- Duygularınızı Kontrol Edin ve Onaylayın
Herhangi bir duygunun üstesinden gelmenin en önemli adımı onu kabul etmekle atılır. Geçmişe dönük kıskançlık yaşıyorsanız önce kendinize kıskançlığın ve kıskandığınız konuların ya da kişilerin sizin için tam olarak ne ifade ettiğini sormalı ve dürüstçe yanıtlamalısınız. Duygularınız yokmuş gibi davranmamak, ilişkileri daha kötüye sürükleyebilir.
2- Partnerinizle Empati Kurun
Öncelikle kendinizi partnerinizin yerine koyun. Muhtemelen sizin de geçmişinizde ilişkileriniz ve romantik partnerleriniz olmuştur. Geçmişiniz partnerleriniz için ne anlama gelirse gelsin, sizinle ilişkinizi sürdürmek istediğini unutmayın.
3- Detay Öğrenmekten Vazgeçin
Kıskançlığı ve kıyası tetikleyen bir durum da partnerinizin geçmişi hakkında fazlasıyla detaya sahip olmaktır. Bir süre sonra öğrenilen bu detaylar, partnerlerle yapılan her aktivitede kıyas yapılmasına neden olur. Öğrenilen her bilgi ve detay ise kıskançlığın şiddetini daha da arttıracaktır. Aynı zamanda stalk yapmak ve partnerinizin eski fotoğraflarını araştırmak ya da geçmişini didik didik kurcalamak gibi davranışlardan da uzak durmalısınız. Soru sorma isteğini durdurmaya çalışmalı, partnerinizin anlattığı kadar bilgiyi yeterli kabul etmelisiniz.
4- Şimdiye Odaklanmaya Çalışın
Unutmayın geçmişte değil “şu anda” yaşıyorsunuz. Partnerinizin geçmişinde yoktunuz ve yaşadığı her şey sizden bağımsızdı. Yani geçmişteki ilişkilerinin artı ve eksi yönlerinin sizinle bir bağlantısı yok. Bu nedenle partnerinizin geçmişine değil, şu anki duygularınıza ve ilişkinize odaklanmalısınız. Geçmişe dönük takıntılar, ilişkilerin uzun vadede geleceğini yok eder.